کد مطلب:37406 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اهل بيت

ماجراي به شهادت رسيدن علي(ع) توسط خوارج چيست؟

پس از جنگ نهروان گروهي از خوارج به مكه رفتند و پس از مراسم حج، خوارج در كار خود به رايزني پرداختند و گفتند:
علي و معاويه مردم را به تباهي كشاندهاند. اگر اين دو نفر را از بين ببريم، حق به جاي خود قرار ميگيرد. شخصي از طايفه اشجع گفت: به خدا سوگند عمرو، دست كمي از اين دو نفر ندارد. او اساس اين تباهي است. عبدالرحمن بن ملجم گفت: من علي را ميكشم. گفتند: چگونه؟ گفت: غافلگيرش ميكنم. حجّاج بن عبدالله صريمي كه همان برك باشد، گفت: من معاويه را ميكشم و زادويه، آزاد شدة عمرو بن تميم گفت: من عمرو را ميكشم. آنگاه توافق كردند كه هر سه نفر در يك شب ترور شوند و شب يازدهم (مبرّد تنها كسي است كه آن را نقل كرده ولي صحيح همان شب نوزدهم است) رمضان را انتخاب كردند و هر كدام به طرفي رفتند. ابن ملجم به كوفه آمد و خود را مخفي ساخت و با زني به نام قطام از قبيله رباب ازدواج كرد. او هم عقيدة خوارجي داشت. نقل شده كه او به ابن ملجم گفت: من به مهري جز آنچه كه نام ميبرم راضي نميشوم و آن عبارت است از: سه هزار درهم، يك عبد، يك كنيز و كشتن علي. ابن ملجم گفت: آنچه خواستي برايت هست اما كشتن علي چگونه ميتواند برايم مقدور باشد؟ گفت: غافلگيرش كن. پس از اگر جان سالم به در بردي، مردم را راحت كردهاي و با همسرت زندگي ميكني و اگر كشته شدي به بهشت و نعمت جاويدان ميرسي و از آن بهره ميگيري. دراين باره شاعر ميگويد:
ثلاثه الافٍ و عبد وقينه و ضرب علي بالحسام المصمّم
فلا مهر أعلي من عليّ ٍ و ان غلي و لا فتك الاّ ابن ملجم
سه هزار درهم با بنده و كنيزي و كشتن علي با شمشير بران.
بالاتر از علي مهري نيست هرچه بالا باشد و تروري جز ترور ابن ملجم نيست.
نقل شده كه اشعث، عبدالرحمن را در ميان بني كنده ديد كه شمشيرش را حمايل كرده است به او گفت: عبدالرحمن! شمشيرت را بده نگاه كنم. او هم نشانش داد ديد شمشير برّاني است. گفت: حالاكه ايّام جنگ نيست. چرا شمشير با خود حمل ميكني؟ راوي ميگويد كه عبدالرحمن گفت: ميخواهم ناقههاي قريه را با آن نحر كنم. اشعث مركبش را سوار شد و نزد علي آمد و او را با خبر ساخت و گفت: من شجاعت و بي پروايي ابن ملجم را ميشناسم. علي فرمود: هنوز كه مرا نكشته است.
روايت شده كه روزي علي(ع) سخنراني ميكرد و به اصحاب خود تذكر ميداد. ابن ملجم رو به روي منبر نشسته بود و سخنان امام را ميشنيدو ميگفت: به خدا سوگند مردم را از تو راحت خواهم ساخت. وقتي علي به طرف خانه رفت، ابن ملجم راگرفته نزد او آوردند. علي پرسيد: چه كار ميكنيد؟ آنان آنچه را كه از او شنيده بودند به امام گفتند. امام فرمودند: هنوزكه مرا نكشته است، رهايش كنيد.
روايت شده كه علي وقتي او را ديد به اين بيت عمرو بن معدي كرب كه دربارة قيس بن مكشوح مرادي سروده است تمثّل جست:
اُريد حياته ويريد قتلي عذيرك من خليلك من مراد
من زندگي او را ميخواهم و او مرگ مرا مي خواهد، زخم تو از دوست تو از طايفةمراد است.
عرض كردند:تو او را مي شناسي و مي داني كه با تو چه ميكند ، پس چرا او را نميكشي؟ فرمود: چگونه قاتلم را بكشم؟
وقتي شب يا زدهم رمضان فرا رسيد، ابن ملجم و شبيب اشجعي آمدندوبه دروازهايكمين كردند كه علي (ع) صبحگاهان از آن وارد مي شد و مردم را براي نماز بيدار مي كرد. آن روز وقتي آمد كهچنين كند، شبيب ضربهاي راحواله اوكرد وليضربه اش خطا رفت و شمشيرش به دروازه اصابت كرد. ابن ملجم ضربتش را بر فرق امام حواله نمود(اين عبارت ميرساند كه امام بر در مسجد ضربت خورده است اما سخنان ائمه اهل بيت كه ميگويند: حضرت در محراب عبادت شهيد شد، آن را رد ميكند). علي فرياد زد: به خداي كعبه رستگار شدم. بگيريد اين مرد را. از يكي از انصار كه در مسجد بود نقل شده كه گفت: صداي علي را شنيدم و برق شمشير را ديدم اما ابن ملجم با شمشير بر مردم حمله كرد. مردم راه را بازكردند. مغيره بن نوفل بن حرث بن عبدالمطلب با قطيفهاي در برابر اوايستاد وآن را به رويش انداخت، سپس بلندش كرد و بر زمين زد وبر سينهاش نشست. اما شبيب، مردي از حضر موت شمشيرش راگرفت و او را بر زمين زد و بر سينهاش نشست. جمعيت زياد شد. همه فرياد ميزدند: صاحب شمشير را بگيريد! حضرمي ترسيد كه مبادا مردم او را اشتباهي بگيرند و عذرش را نپذيرند، از اين رو شمشير را دور انداخت و شبيب در بين مردم ناپديد شد. ابن ملجم را نزد علي آوردند. امام دربارة او توصيه نمود. مردم در جواب اختلاف كردند.علي(ع) فرمود:« اگر زنده ماندم خودم مي دانم كه با او چگونه رفتار كنم و اگر مردم، انگاه اختيار با شماست. پس اگر خواستيد قصاص كنيد، يك ضربت بيشتر نزنيد و اگر درگذشتيد، اين به تقوي نزديك تراست »... علي(ع) ـ در آخر روز سوم در گذشت {و همگي بر قصاص اتفاق كردند. }حسن(ع) ابن ملجم راخواست. ابن ملجم به او گفت: رازي است كه ميخواهم به تو بگويم. حسن(ع) به ياران فرمود: آيا ميدانيد او چه قصدي دارد؟ ميخواهد به من نزديك شود و گوشهايم را با دندان بكند. ابن ملجم گفت: به خدا سوگند اگر اين امكان برايم فراهم ميشد، گوشهايت را از بيخ ميكندم. حسن فرمود: هرگز! به خدا سوگند ضربتي به تو خواهم زد كه تو را به آتش برساند(مبرّد: الكامل 2/148. طبري: تاريخ 4/110ـ 112 )
اين چيزي بود كه مبرّد در كاملش ذكر كرده است و عدهاي از تاريخ نويسان نيز نظر او را تأييد كردهاند اما صاحب خانه بهتر ميداند در خانه چه ميگذرد و صحيح آن است كه امام هنگام نماز صبح در محراب عبادت و در شب نوزدهم رمضان ضربت خورده و در شب بيست و يكم به شهادت رسيده است: اينك سخني را از امام رضا(ع) در اين باره بشنويد:
وقتي ابن ملجم ـ كه خدا لعنتش كند ـ امير المؤمنين علي بن ابي طالب را زخم زد شخص ديگري نيز همراه او بود كه ضربت او بر ديوار اصابت كرد اما ابن ملجم ضربت خود را حوالة امام نمود و ضربت به سر امام اصابت كرد، در حالي كه امام در سجده بود (طوسي: الأمالي 233. مجلسي: البحار 42/205ـ206).

---

فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامي ج 5
آية الله جعفر سبحاني